GƯƠNG NGƯỜI HÀNG THỊT
Sở Chiêu-Vương có lần mất nước,
Cả quần thần lũ lượt ra đi.
Cùng trốn, có gã bạch y,
Làm nghề hàng thịt, lễ nghi vẹn toàn.
*
Sau thời gian, Nhà Vua phục quốc,
Trên Ngai Vàng lật đật trở về.
Khắp nơi, hỉ hạ thỏa thuê,
Thái bình, lạc nghiệp, trăm bề thung dung.
*
Vua Chiêu-Vương linh đình khen thưởng,
Những trung thần đồng hướng theo ông.
Cùng chia khổ, lúc long đong,
Hết hồi loạn lạc, thong dong hưởng nhàn.
*
Nào chức tước, bạc vàng, châu báu,
Ai cũng đều xông xáo đón quà,
Do lệnh Thiên Tử ban ra,
Long trọng tiếp nhận, hát ca reo mừng.
*
Tánh chu đáo, Chiêu-Vương vẫn nhớ,
Gã hàng thịt, lúc ở cạnh Ngài.
Tặng quà thưởng kẻ thảo ngay,
Lụa là, gấm vóc, tiền tài phủ phê.
*
Nhưng, bất ngờ, chàng ta từ khước,
Quỳ mọp tâu ngay trước Điện Vàng :
“Thần dân tích cực cưu mang,
Hồng ấn phúc báu Thánh Hoàng rải ban.”
*
Nghe tấu trình, Sở Vương mến phục.
Nài ép y nhận chút lộc Vua.
Nhưng gã hàng thịt phân bua :
“Thần dân chẳng đám cợt đùa Thiên Nhan.”
*
“Xưa Vua mất Ngai Vàng nông nỗi,
Nhưng phải đâu nơi tội Thần dân ?
Vì thế, Thần chẳng liều thân,
Hy sinh cứu nước, đảm phần chiến chinh.”
*
“Lý do thật rất là giản dị :
Trước chiến tranh, Thần chỉ hành nghề,
Hàng thịt, năm tháng đề huề,
No cơm ấm áo, trọn bề an vui.”
*
“Giặc bỗng đến, nước nhà loạn lạc,
Cửa nhà Thần tan tác còn chi ?
Khiến Thần khăn gói ra đi,
Hầu bên Thánh Thượng, phước gì lớn hơn?
*
May mắn thay, thái bình trở lại,
Thần lạc quan, hãng hái nhìn đời.
Mặc dù vật đổi, sao đời,
Tiếp tục nghề cũ, ơn Trời ấm no.”
*
“Đủ no ấm, nên Thần chẳng dám,
Nhận lộc Vua, thâm lạm của công.
Phần quà ấy, dám ước mong :
Dùng để cứu giúp số đông dân nghèo.”
*
“Nay Bệ Hạ phục ngôi trở lại,
Công đức này đâu phải nhờ tôi ?
Nhận bổng lộc, sẽ bồi hồi,
Không công lại hưởng, đứng ngồi sao yên?.
*
Càng thảo luận, lòng càng ưu ái,
Sở Vương bèn chậm rãi phán rằng :
“Gương người sáng, tựa sao băng,
Hôm nào rảnh rỗi, Ta hằng đến thăm.”
*
Người hàng thịt đáp : “Theo Nước sở,
Đại công thần, dù ở nhà tranh,
Cũng đáng được Vua thân hành
Giá lâm tệ xá, gọi dành đặc ân.”
*
“Nhưng, Thần chỉ một tên hàng thịt,
Thiếu trí mưu, để địch chiếm ngôi.
Quanh năm, ăn không ngồi rồi,
Không đủ dũng cảm, phục hồi quốc gia.”
*
“Xưa giặc đến, Thần liền bỏ chạy,
Lúc tản đi, may lại gặp Vua.
Thần nào có ý tranh đua,
Cố tâm cứu giá, đuổi xua giặc chòm?”
*
“Nay, Thánh Thượng ban ân đặc biệt,
Xem Thần như hão kiệt, quới nhân,
Giá lâm, như muốn cầu thân,
Tiếng đồn mai mỉa, quần thần xôn xao.
*
Nghe đến đây, Nhà Vua tức lý,
Bèn cho đòi một Vị Đại Thần,
Tư-Mã-Tử Kỳ – hiển nhân,
Đến Ngài dạy việc, ân cần, khẩn trương.
*
Sở Vương phán : “Đây tên hãng thịt,
Nghề ti tiện, nhưng ít ai bì.
Giải bày nghĩa lý tinh vi,
” Mấy người sánh kịp, quý vì cao xa.”
*
“Trẫm muốn Khanh uốn ba tấc lưỡi,
Khuyến dụ y về dưới trướng ta.
Chức Tam Công, gọi làm quà,
Mong y giúp nước, san hà an cư.”
*
Vua phán xong, anh chàng kính bái :
“Xin Quân Vương xét lại Thần nhờ :
Chức Tam Công – một giấc mơ
Bổng lộc nghìn vạn, ai ngờ, dám mong ?”
*
“Nghề bán thịt thật là lam lũ,
Huê lợi thu chỉ đủ nuôi thân.
Nhưng, Thần an phận, chẳng cần,
Có nhiều hơn nữa, tâm thần bất an.”
*
“So hai nghề, thật là cách biệt.
Thần muốn không hối tiếc sau nầy :
Quân Vương ăt bị họa lây
“Ơn không đúng nghĩa” sẽ gây bất bình.”
*
“Vì lẽ ấy, Thần không dám nhận,
Chức Tam Công, khỏi bận về sau.
Xin về hàng thịt, thuở nào,
Thanh nhàn, tự tại, tiêu dao tháng ngày.
*
Trang Tử
*
T. & H. Montréal 04-1999
*
Xem thêm: