TÀI VÀ BẤT TÀI
Thầy Trang-Tử cùng bao môn đệ,
Đi tiêu dao sông bể quê làng,
Thấy cây cổ thu bên đàng,
Dáng hình to lớn, thêm tàn sum suê.
*
Nơi gốc cây, tiều phu lặng ngắm,
Đốn cây này đăng sắm cửa nhà.
Nhìn xong, nhưng lại thở ra,
Buột mồm than tiếc :”Thật là uổng thay !”
*
Anh nói tiếp : “Dáng cây thật tốt,
Thân thắng băng, vỏ lột dễ dàng.
Cột kèo sẽ được bộn bàng,
Đáng công người đốn, lợi càng thêm cao.”
*
“Hiểm một nỗi thớ cây mềm yếu,
Được vóc to, nhưng thiếu nước bền,
Chỉ làm củi để đốt lên,
Đun bếp, sưởi ấm, chẳng nên làm nhà.”
*
“Vì lẽ ấy, tôi đành quyết định,
Để cây sống ngộ nghĩnh, xinh tươi,
Giúp người bách bộ tươi cười,
Ẩn thân bóng mát, khi lười chân đi.”
*
Trang-Tử nói :”Cây nầy được sống,
Cũng là nhờ nhằm giống phế đi.
Nếu thuộc loài quý, tức thì,
Bị cưa từng đoạn, còn gì mạng cây ?”
*
Dưới chân núi, Thầy thăm bạn cũ.
Chỗ tình thân, bằng hữu vui mừng.
Rượu trà thết đãi tưng bừng,
Cao lương mỹ vị, giúp hùng chí thêm.
*
Chủ nhà bảo vợ làm thịt nhạn,
Đãi Thầy Trang, vốn bạn thâm giao.
Vợ hỏi :”Nên giết con nào ?
Vì lồng đang nhốt lộn nhào hai con.”
*
“Một con câm, con kia thường gáy”,
Chồng đáp ngay :”Chẳng phải đắn đo :
Giữ lại con hót líu lo,
Còn con lười biếng, nên cho vào nồi.”
*
Ngày hôm sau, người môn đệ bạch :
“Dám xin Thầy dạy, mách bảo con.
Cây kia không tốt nên còn,
Hiên ngang đứng vững, chẳng lòn cúi ai.”
*
“Bất hạnh thay ! Nhạn kia bỏ mạng
Do bất tài, lìa bạn, chia tay.
Theo Thầy thì một trong hai :
Tài nên xuất chúng, hay tài không ngơ ?”
*
Thầy Trang-Tử mỉm cười, đáp lại:
“Trụ giữa đây, phải tránh cực đoan.
Ít gặp nạn, nhưng bất toàn,
Chỉ người đức hạnh mới an cuộc đời.
*
“Những bậc đạt đạo cao, đức cả,
Sống thanh nhàn, xa bả lợi danh.
Khen, chế, còn, mất chẳng tranh,
An nhiên, tự tại, không dành với ai.”
*
“Các vị ấy, nội tâm phẳng lặng,
Tránh dua chen, khác hẳn thế nhân.
Mặc cho thời cuộc xoay vần,
Thanh nhàn vui sống, chẳng cần bôn ba.”
*
“Theo các Ngài, chữ Tài không đáng
Cho chúng sanh mù quáng đấu tranh.
Chữ Tâm, hợp với lòng thành,
Tạo dựng hạnh phúc, khỏi dành, khỏi chen.”
*
“Khi tu thân, thế gian là bạn,
Không tranh đua, thù oán với ai.
Cố tâm trí để ngày nay,
Nội tâm trong sáng hơn ngày hôm qua.
*
“Ngày mai sẽ đẹp hơn nay nữa,
Cứ mỗi lần lên tựa nấc thang.
Đến ngày đắc quả huy hoàng,
Quả Tiên, Vị Thánh, muôn ngàn hiển vinh.”
*
“Theo thói đời thường tỉnh thì khác,
Vì Chữ Tài thường bát Chữ Tâm.
Tài là quyền lợi thậm thâm,
Nhẫn tâm giết hại người thầm tranh đua.”
*
“Bởi lẽ ấy, Tài không đem lại,
Hạnh phúc như người mãi chờ trông.
Trái lại, Tài lội ngược dòng,
Gây bao khổ não, máu hồng, lụy rơi”
*
“Kẻ có của gặp người, ganh tị,
Nghèo đói thì bi lụy, bị khi.
Hợp tác có lúc chia ly,
Giỏi thì nhiều kẻ xầm xì ghét ghen.”
*
“Muốn hạnh phúc, phải mau đổi hướng.
Đừng chạy theo sắc tướng bên ngoài :
Ái tỉnh, danh vọng, tiền tài,
Hướng thượng, hướng thiện, tâm này sẽ yên.
*
Trang Tử Tuyết
*
T. & H. Montreal 04-1999
Xem thêm: